Zalecenia po operacji kręgosłupa lędźwiowego

---

Wstęp

W naszym kraju i na całym świecie rok rocznie rośnie liczba wykonywanych operacji kręgosłupa. Bardzo często pacjenci po ich wykonaniu nie mają wystarczających informacji jak postępować po takiej procedurze, co i kiedy im wolno i co jest dla nich bezpieczne. Niestety zalecenia otrzymywane przy wypisie ze szpitala często są za ogólne, a pacjenci są niedoinformowani i zdezorientowani.

Wielokrotnie spotkałem się z sytuacją, w której pacjentom obiecywano szybki powrót do normalnego funkcjonowania. No cóż... nie do końca jest to prawdą.

W okresie gojenia (jak i po jego ukończeniu) trzeba pilnować przestrzegania prawidłowych zasad biomechaniki kręgosłupa. Należy się wyuczyć często nowych nawyków ruchowych oraz regularnie ćwiczyć mięśnie tułowia. Żeby wiedzieć co wolno, a czego nie, trzeba zrozumieć na czym właściwie polega operacja kręgosłupa i jak zmienia się po niej biomechanika (zasady mechaniki w ludzkim ciele). Ułatwi to przyswojenie bezpiecznych zachowań, aby prawidłowo funkcjonować w celu uniknięcia dalszych problemów.

Postaram się wytłumaczyć Ci to najprościej jak się da. W dużym uproszczeniu rozróżniamy dwa główne rodzaje operacji kręgosłupa lędźwiowego:

1. Operacja stabilizacji kręgosłupa lędźwiowego.

2. Mikrodiscektomia w odcinku lędźwiowym.

Na pewnym etapie tuż po operacji postępowanie fizjoterapeutyczne jest bardzo podobne, ale o tym za chwile. W pierwszej kolejności wytłumaczę pokrótce jak działa krążek międzykręgowy w normalnych warunkach. Następnie w kilku słowach wyjaśnię charakterystykę obu zabiegów oraz ich wpływ na zmianę funkcjonowania kręgosłupa.

Biomechanika zdrowego krążka międzykręgowego

Na rysunkach poniżej wytłumaczę jak funkcjonuje w warunkach prawidłowych dysk dzięki czemu łatwiej będzie Ci zrozumieć różnicę w funkcjonowaniu krążka zoperowanego (w kontekście mikrodiscektomii). W modelu z zdjęcia poniżej sąsiadujące ze sobą deseczki są odpowiednikami kręgów, a kulka reprezentuje środek dysku (jądro miażdżyste). Zwróć uwagę, że kulka jest tu niejako łożyskiem ruchowym dającym swobodną i uniwersalną ruchomość deseczce powyżej. Dzięki takiej budowie ruchy tułowia są bardzo płynne (nie przypominają na szczęście przeskakiwania manualnej skrzyni biegów w aucie) i pozwalają nam robić w tańcu (i nie tylko) tak wspaniałe figury.

zdj.1 Biomechanika jądra miażdżystego (środkowej części dysku).

Pozostałą część dysku (otaczającą jądro miażdżyste) tworzą włókna łączące obie powierzchnie kręgów uniemożliwiając im nadmierne przemieszczanie względem siebie (na poniższym zdjęciu przedstawiają je czarne linie na zielonym tle).

Te włókna kolagenowe nazywamy pierścieniem włóknistym. Pomyśl o nich jak o linach cumowniczych w porcie, które napinają się w momencie, gdy statek za bardzo odpłynie od brzegu - pozwalają jedynie na ograniczony stopień ruchu uniemożliwiając nadmierne przemieszczanie względem siebie.

zdj.2 Biomechanika pierścienia włóknistego (zewnętrznej części dysku).

Operacja stabilizacji kręgosłupa lędźwiowego

Poniżej zamieściłem dla przykładu dwupoziomową operację stabilizacji transpedikularnej z zastosowaniem implantów międzytrzonowych.

zdj.3 Stabilizacja kręgosłupa lędźwiowego na poziomach L4-L5, L5-S1.

Operacja stabilizacji kręgosłupa polega na usztywnieniu (ustabilizowaniu - stąd jej nazwa) operowanych segmentów śrubami umieszczanymi w kręgach, połączonymi pionowymi prętami (na powyższym zdjęciu widać je w kolorze fioletowym).

Tak utworzone rusztowanie uniemożliwia ruch kręgów względem siebie czyli innymi słowy stabilizuje je. Krążki międzykręgowe są usuwane, a w ich miejsce umieszcza się implanty międzytrzonowe (nie jest to regułą - operatorzy czasem pozostawiają dyski bez ingerencji, zleży od danego przypadku, jakości dysku, powodu wykonania operacji oraz decyzji lekarza operującego). Często wykonuję się również wycięcie stawu międzywyrostkowego (jeden z dwóch stawów łączących sąsiadujące ze sobą kręgi) co nazywamy facektomią. Nie ma to większego znaczenia w postępowaniu po operacyjnym w kontekście fizjoterapii, a jest wykonywane dla dodatkowego odbarczenia (zrobienia miejsca) korzenia nerwowego. Operacje mogą być wykonana z różnych dojść - chodzi o płaszczyznę ciała, z której dochodzi się do kręgosłupa którędy (ale o tym dużo bardziej szczegółowo już niebawem w kolejnych postach).

Biomechanika kręgosłupa po operacji stabilizacji kręgosłupa lędźwiowego

Braku ruchu kręgów poddanych stabilizacji wymusza zwiększoną pracę w segmentach nad i pod stabilizacją (chyba, że stabilizacja jest wykonywana od kości krzyżowej - wtedy sytuacja dotyczy tylko segmentu nad stabilizacją).

*Segmentem kręgosłupa nazywamy dwa sąsiadujące ze sobą kręgi oraz wszystko co się pomiędzy nimi znajduje*.

Pozwól, że wytłumaczę Ci to na przykładzie:

Wyobraź sobie, że kręgosłup to łańcuch połączonych ze sobą drobnych ogniwek. Jeżeli np. wykonasz swobodny skłon w przód chcąc sięgnąć palców u stóp, Twoje plecy się zaokrąglą i wygną w łuk. Spowoduje to wygięcie całej konstrukcji kręgosłupa - miedzy każdym z ogniwek tego łańcucha dojdzie do pewnego przemieszczenia (patrz zdjęcie poniżej).

zdj.4 globalne zgięcie kręgosłupa ukazujące równomierną ruchomość kręgów

Wyobraź sobie teraz ten sam przykład, ale w sytuacji w której pewne ogniwka łańcucha są unieruchomione względem siebie i nie mogą już uczestniczyć w ruchu.

Jeżeli teraz odniesiemy to do stabilizacji kręgosłupa to sytuacja wygląda jak na zdjęciu poniżej (oczywiście należy wziąć poprawkę na to, że mamy tu do czynienia z modelem kręgosłupa).

Chcąc sięgnąć palców stóp kręgi (ogniwka) nieusztywnione stabilizacją muszą się teraz dużo bardziej napracować (musi miedzy nimi zajść więcej ruchu) niż miało to miejsce wcześniej. Największe siły zajdą w ogniwkach tuż nad usztywnieniem (zwróć uwagę na wygięcie kręgosłupa w porównaniu z wcześniejszym zdjęciem).

zdj.5 globalne zgięcie kręgosłupa ukazujące kompensacyjną (zwiększoną) ruchomość kręgów powyżej unieruchomionych dolnych kręgów lędźwiowych.

Każdy z nas posiada pamięć ruchową - jeżeli nauczymy się w życiu jakiegoś ruchu to jesteśmy go w stanie później odtworzyć. Zarówno mózg jak i tkanki zaangażowane w tą aktywność zapamiętują tą złożoną czynność.

Jeżeli zatem pacjent po takiej operacji będzie wykonywał codzienne ruchy i czynności zgodnie z swoimi wcześniejszymi nawykami ruchowymi (które teraz wymagają weryfikacji) może doprowadzić do ponownego uszkodzenia kręgosłupa w miejscu operowanym lub sąsiadującym z operowanym. Teraz już wiesz dlaczego tak ważne jest, aby być pod stałą opieką specjalisty.

Operacja mikrodiscektomii w odcinku lędźwiowym

zdj.6 Mikrodiscektomia lędźwiowego odcinka kręgosłupa.

Zabieg polega na wycięciu kawałka uszkodzonego krążka międzykręgowego, który przez patologiczne przemieszczenie jest odpowiedzialny za dolegliwości pacjenta (przez ucisk na struktur nerwowe, a czasem ból ma podłoże dyskogenne - boli sam krążek międzykręgowy).

Powyższa grafika ładnie ilustruje tą procedurę.

Biomechanika kręgosłupa po operacji mikrodiscektomii

Jeżeli po powyższych przykładach pamiętasz i rozumiesz jak działa zdrowy dysk, to na pewno podejrzewasz co stanie się po jego zoperowaniu.

Mikrodiscektomia brzmi bardzo subtelnie i można mieć o niej troszkę mylne wyobrażenie. Osobiście miałem okazję uczestniczyć w wielu operacjach kręgosłupa i szczerze mówiąc myślałem, że wygląda to zupełnie inaczej. W mojej naiwności myślałem, że lekarze po obejrzeniu dyskopatii w obrazie rezonansu magnetycznego chwytają jakimś zmyślnym oprzyrządowaniem kawałek patologicznie odstającego dysku, a następnie specjalnym skalpelem albo laserową wiązką wycinają subtelnie przepuklinę dysku. Otóż nie... specjalnym narzędziem przypominającym szczypce chwytają skubiąc (przypomina to bardziej wyszarpywanie) kawałki dysku i w ten sposób go usuwają. Mechanika dysku i jego odporność zmienia się diametralnie.

Jak więc zachowuje się taki segment kręgosłupa po operacji mikrodiscektomii?

Jest oczywiście znacznie mniej stabilny niż zdrowy dysk (z czasem elementy kręgów reagują przerostem kostnym kompensacyjnie dążąc do ustabilizowania segmentu). Przestrzeń między kręgami, w której dysk był zlokalizowany jest mniejsza, krążek z oczywistych powodów staje się niższy, a kręgi bardziej podatne na nadmierne przemieszczenia (pamiętasz cumy utrzymujące statek na miejscu? znaczna ich część jest przecięta, wiec już chyba rozumiesz co może dziać się ze statkiem).

Bez odpowiedniej kontroli mięśniowej pacjenci często wymagają zabiegów manualnych przywracających prawidłowe (w sytuacji po podwichnięciu segmentu kręgosłupa) ustawienie kręgu (ale o tym napisze oddzielny post już wkrótce).

No dobrze czas przejść do meritum i poznać zalecenia po operacji kręgosłupa, dla których czytasz ten post, nie mniej czas poświęcony na przeczytanie wstępu zaowocuje lepszym zrozumieniem poniższych zaleceń.

Co trzeba wiedzieć po operacji kręgosłupa lędźwiowego?

Poniższe zalecenia są ogólnym drogowskazem jak bezpiecznie zachowywać się po operacji kręgosłupa. Pamiętaj, że w tym czasie powinno się być pod opieką fizjoterapeuty, który ma doświadczenie w leczeniu kręgosłupów oraz pozostać w kontakcie z lekarzem, który wykonał operację. Do 3 miesiąca od zabiegu poniższe zalecenia są właściwie jednakowe dla pacjentów po operacji stabilizacji jak i po wykonaniu mikrodiscektomii. Po upłynięciu tego czasu pacjenci po microdiscektomii mogą się ruszać właściwie bez większych ograniczeń, tak jak miało to miejsce przed zabiegiem.

Na co zwrócić uwagę przy poruszaniu się i codziennych czynnościach ?

Pamiętaj aby przy zmianach pozycji ciała ustabilizować tułów. Ten efekt uzyskasz przez napięcie brzucha poniżej pępka. Jak? Lekko wciągnij brzuch - trochę jak przy zakładaniu za ciasnych spodni (możesz to obejrzeć na filmie w poście "Ćwiczenia po operacji kręgosłupa lędźwiowego"). Postaraj się również, aby odcinek lędźwiowy się nie uwypuklał i pozostał w prawidłowej pozycji. Jak to zrobić ? Połóż rękę na plecach tuż nad pupą w pozycji stojącej - to miejsce jest wklęsłe prawda? To właśnie jest lordoza lędźwiowa - utrzymuj ją przy wszystkich zmianach pozycji. W jaki sposób ? Chcąc lekko wypiąć pośladki zaktywizujesz mięśnie prostowniki grzbietu, dzięki którym uzyskasz pożądany efekt. Pilnuj tego!

Naucz się bezpiecznie obracać w łóżku

Zwróć uwagę, aby barki i miednicę przemieszczać w tym samym czasie przy obrotach ciała.

Poniżej obejrzysz dwie propozycje jak bezpiecznie możesz to wykonywać.

Na zdjęciu nr 7 zobaczysz jeden ze sposobów obracania się w łóżku wykorzystując do obrotu wydłużenie boku, na który chcesz się obrócić (tworząc oś obrotu dla tego ruchu przez wyprostowanie kolana i wyciągnięcie ręki nad głowę). W tym sposobie wykorzystasz odepchniecie się z nogi zgiętej w kolanie.

zdj.7 Pierwsza przykładowa technika obracania się w łóżku po operacji kręgosłupa lędźwiowego

W technice z zdjęcia nr 8 do obrotu musisz wykorzystać już pracę mięśni tułowia, aby nie pozwolić na ruch miednicy względem barków - mają poruszać się w tym samym czasie!

zdj.8 Druga przykładowa technika obracania się w łóżku po operacji kręgosłupa lędźwiowego

Wstawanie z łóżka

Tu również zwróć uwagę, aby Twój tułów przy zmianie pozycji ciała zachowywał się jak "zamrożony"- postaraj się poza unikaniem rotacji tułowia (barki i miednica poruszają się w jednej płaszczyźnie) nie zginać ciała w przód (miednica i klatka piersiowa nie powinny się do siebie zbliżyć), nie wyginać ciała w tył (miednica i klatka piersiowa nie powinny się od siebie oddalać) i nie wyginać na boki (barki nie powinien zbliżać się do bioder).

Wykorzystaj strzałkę po prawej stronie na środku zdjęcia do przewijania obrazów.

zdj.9. Wstawanie z łóżka po operacji kręgosłupa lędźwiowego

Siadanie i wstawanie

W tej aktywności musisz zwrócić szczególną uwagę, aby lędźwiowy odcinek kręgosłupa się nie zaokrąglił. Staraj się poza napiętym brzuchem lekko wypinać pośladki - mięśnie prostowniki grzbietu zabezpieczą w ten sposób kręgosłup przed utratą lordozy (naturalnej krzywizny tego odcinka, która powinna być wklęsła).

zdj.10 Wstawanie z siedzenia po operacji kręgosłupa lędźwiowego

Zakładanie butów/skarpetek

Tu również unikaj uwypuklenia odcinka lędźwiowego - pochlanie się w przód z prostymi plecami jest ruchem w biodrach (odwagi). Ważne, aby sięgając podudzie lewej nogi robić to lewą ręką. Adekwatnie zachowuj się sięgając prawej nogi. Unikniesz w ten sposób rotacji tułowia, która jest w tym wypadku przeciwwskazana.

zdj.11 Zakładanie/zdejmowanie buta (lub skarpetki) po operacji kręgosłupa lędźwiowego

Schylanie się i podnoszenie przedmiotów z podłogi

W życiu jak to w życiu bardzo często coś nam spada na podłogę i trzeba to podnieść. Jak zrobić to bezpiecznie? Nie bój się pochylić ciałem w przód (zwykle po operacji pacjenci się tego bardzo boją kojarząc to z zgięciem kręgosłupa lędźwiowego). Spokojnie, dopóki stabilizujesz tułów mięśniami i pilnujesz wypiętej pupy nic Ci nie grozi. To ruch z bioder i kolan. Przy poprawnej technice te stawy potrafią dźwigać bezpiecznie dziesiątki, a nawet setki kilogramów. Śmiało!

zdj.12 prawidłowe podnoszenie ciężkich przedmiotów z podłogi

zdj.13 alternatywne podnoszenie lekkich przedmiotów z podłogi

Przejście z pozycji stojącej do podłogi i wstawanie z podłogi

Ta umiejętność będzie Ci niezbędna do wykonywania ćwiczeń wzmacniających tułów, ale też da Ci dużą pewność w poruszaniu się i pozwoli uwierzyć w własne siły i sprawność. Już samo wykonanie poniższej sekwencji ruchów jest fajnym treningiem dla całego ciała pod warunkiem wykonywania go na obie nogi (w pierwszym powtórzeniu zacznij wykrok od prawej nogi klękając na lewym kolanie, a następnym razem zacznij wykrok od lewej). Tylko pamiętaj o kontroli tułowia!!! Jeżeli na co dzień zrobienie przez Ciebie pompki jest problematyczne proponuje od razu przejście do oglądania zdj. 15 i stosowania tej wersji.

zdj.14 Zejście do parteru - wersja pierwsza

zdj.15 Zejście do parteru - wersja druga

Pozostałe zalecenia mające wpływ na jakość gojenia tkanek po operacji kręgosłupa

Fizykoterapia tuż po operacji kręgosłupa

Tuż po operacji stosuj z zabiegów fizykalnych pole magnetyczne (przyspieszy to gojenie operowanych tkanek) oraz laser (stosuj go na bliznę pooperacyjną).

Udaj się do najbliższego gabinetu posiadającego tego typu urządzenia i korzystaj z nich przez pierwszy miesiąc od operacji. Jeżeli lekarz operujący nie uwzględnił specjalnych przeciwwskazań do pola magnetycznego możesz śmiało z niego korzystać.

Suplementacja po operacji kręgosłupa

Tu zdania są naprawdę bardzo podzielone i ciężko o jednolite standardy. Wiemy, że wapń ma wpływ na gęstość kości i jest niezbędny podczas ich przebudowy. Jeżeli jesteś po operacji stabilizacji, to wkręcone w kręgi śruby z czasem obrosną nową kością. Przez pierwsze 2 miesiące (mimo, że kości przebudowują się nawet około roku) zażywaj zalecane dzienne dawki wapnia (zapytaj o nie w aptece farmaceutę, na pewno uzyskasz informacje ile jakiego specyfiku zażywać). Dla prawidłowego przyswojenia wapnia zażywaj dodatkowo witaminę D i witaminę K. Po tym czasie najprawdopodobniej czeka Cię badanie RTG kontrolne oceniające wyniki operacji. Dla poprawy gojenia tkanek miękkich (tworzenia się i przebudowy kolagenu) polecam Ci zażywanie przez 3 miesiące od operacji witaminę C (najlepiej w czystej formie w proszku bez zbędnych dodatków).

Regularne nawadnianie ciała

Odpowiednie dzienne nawadnianie jest w normalnych warunkach bardzo istotne dla poprawnego funkcjonowania naszego organizmu, a w czasie po operacji szalenie ważne. Niedobory wody mogą mieć wpływ na usztywnienie naszego układu ruchu (gorszy ślizg tkanek względem siebie) i stwarzać ryzyko kontuzji, oraz wydłużać czas powrotu do normalnej ruchomości tkanek. Niedobory wody w okresie gojenia tkanek miękkich, kiedy podlegają one procesom naprawczym są niedopuszczalne. Średnio 2,5 litra wody dziennie powinno zostać Twoim nawykiem.

Blizna pooperacyjna

Możesz bezpiecznie zacząć ją mobilizować dopiero po zniknięciu strupów, aby nie "otworzyć" rany i nie doprowadzić do jej zainfekowania. Po około 2 tygodniach szwy powinny się wchłonąć co da Ci możliwość do działania. Pacjenci często pytają czym smarować bliznę, aby była miękka i elastyczna. Stosuj preparaty silikonowe. W aptece dostaniesz silikonowe plastry albo maści. Polecam Dermablizn albo Bliznasil. Kiedy zacząć stosować silikonowe specyfiki na bliznę? Dokładnie wtedy kiedy zaczyna się ją mobilizować czyli po odpadnięciu strupków. Przez pierwsze pół roku warto też stosować ochronę przed słońcem smarując bliznę blokerem przeciwsłonecznym z filtrem, aby nie ściemniała.

Często zadawane pytania pacjentów po operacji kręgosłupa lędźwiowego

Gorset lędźwiowy/ pas stabilizacyjny czy jest potrzebny ?

Jeszcze klika lat temu większość lekarzy bezwzględnie je zalecała przez 4 do 6 tygodni. Oczywiście w niektórych placówkach dalej się to praktykuje. Musisz pamiętać, że taki pas owszem stabilizuje tułów i daje pewne poczucie bezpieczeństwa, ale ten kij ma dwa końce. Przez wywieranie ciśnienia stabilizującego pas wyręcza Twoje mięśnie tułowia odzwyczajając je od pracy, którą będą musiały wykonywać (na dłuższą metę nie jest to korzystna sytuacja). Pewnym kompromisem jest doraźne wspomaganie się pasem w sytuacjach kiedy poczujesz zmęczenie tułowia (oczywiście w odniesieniu do stanu tuż po operacji). Nie jest też złym pomysłem korzystanie z pasa w środkach komunikacji miejskiej i w sytuacjach gdzie na Twoje ciało mogą zadziałać nagłe nieoczekiwane siły takie jak szarpniecie psa na smyczy lub poślizgnięcie się na śliskiej nawierzchni (lód, śnieg, błoto). Możesz się nim wspomagać na długim spacerze jak poczujesz zmęczenie mięśni tułowia. Jak długo go stosować ? Jeżeli już się na niego zdecydujesz to korzystaj z niego 4 do 6 tygodni od operacji (zakładając, że ćwiczysz w tym czasie mięśnie tułowia).

Kiedy należy zacząć fizjoterapie po operacji kręgosłupa ?

Ze szpitala wyjdziesz najprawdopodobniej w trzeciej dobie jeśli nie było żadnych komplikacji (czasami faktycznie przy rozległych operacjach jest to 5-ta doba, a czasem szpital opuszcza się po 2 dniach). W zasadzie już po wybudzeniu z narkozy fizjoterapeuta pracujący na oddziale powinien nauczyć Cie poruszania się w łóżku, pokazać Ci jak poprawnie siedzieć i bezpiecznie wstać. W tym czasie zachowuj się jak by do Twoich pleców przyklejony był kij, którego nie możesz złamać. Musisz również nauczyć się od razu po wstaniu jak bezpiecznie siadać (będziesz przecież chcieć zjeść w normalnej pozycji i pójść bezpiecznie do toalety). Informacje zawarte w tym poście powinny być Ci znane i objaśnione jeszcze przed opuszczeniem szpitala, ale zdaje sobie sprawę z realiów (w klinice chirurgii kręgosłupa i stawów, gdzie miałem przez wiele lat okazję pracować przychodziliśmy do naszych pacjentów od razu po przebudzeniu i wpajaliśmy im niezbędne zalecenia - była to jednak placówka komercyjna). Podstawowe ćwiczenia powinny być Ci przedstawione zanim opuścisz szpital (moją propozycję poznasz na końcu tego wpisu).

Jeżeli zalecenia, które wydano Ci przy opuszczaniu szpitala Cię nie satysfakcjonują w przeciągu dwóch tygodni od operacji zgłoś się do fizjoterapeuty specjalizującego się w leczeniu pacjentów "kręgosłupowych"

Dlaczego siedzenie po operacji kręgosłupa jest przeciwwskazane ?

Takie wytyczne znajdują się często w wypisie pooperacyjnym najprawdopodobniej dlatego, że lekarze operujący boją się o uszkodzenie świeżo zoperowanego odcinka kręgosłupa (bez względu na to, czy chodzi o operacje stabilizacji czy o mikrodiscektomię). W zasadzie się im nie dziwie. Mało kto potrafi siedzieć w poprawny sposób. Zwróć uwagę jak siedzą ludzie w Twoim otoczeniu: restauracji, parku, biurze. Kręgosłup większości z nich jest w kształcie tęczy - wypukły i wygięty w łuk, a tego nie wolno Ci robić po operacji kręgosłupa lędźwiowego (w przypadku mikrodiscektomii rozerwie to tworzącą się na tylnej stronie dysku bliznę, a w przypadku stabilizacji może doprowadzić do wyrwania śrub i uszkodzenia implantów). Nie oznacza, to że nie wolno Ci siedzieć, bynajmniej. Jeżeli zachowasz wklęsły odcinek lędźwiowy kręgosłupa ustawiając poprawnie miednice na guzach kulszowych to siły dla Twoich dysków (i ewentualnych implantów) będą rozkładały się bardzo podobnie jak w pozycji stojącej, a tego nikt Ci po operacji przecież nie zabrania. Oczywiście pozycja siedząca nawet z zachowaniem idealnej techniki nie jest zdrowa (ponieważ nasze tkanki wolą ruch), ale w kontekście rozważań jej zachowania po operacji kręgosłupa jest jak najbardziej możliwa. Poniżej pokazuję jak powinno się siedzieć poprawnie (więcej o samym siedzeniu i jego skutkach na różne obszary naszego ciała już niebawem w kolejnych postach, bo to naprawdę rozległy temat). Polecam Ci obejrzenie mojego filmu o tytule "poprawna pozycja siedząca bez podparcia pleców" klikając poniższy link :

https://www.youtube.com/watch?v=EaXYCKfpvJc&t=343s

Zwróć uwagę, aby odcinek lędźwiowy kręgosłupa (ta wklęsłość tuż nad pupą) utrzymać w takim samym ustawieniu jak ma to miejsce w staniu.

Ten efekt uzyskasz lekko wypinając pupę. Dzięki temu prostowniki grzbietu w odcinku lędźwiowym (mięśnie tuż nad pupą) ustawią Twoją miednicę w poprawnej pozycji, a to klucz do prawidłowego ustawienia kręgosłupa w siadzie. Siedząc poprawnie musisz czuć, że opierasz się na guzach kulszowych (to te duże wyraźne punkty kostne tuż pod Twoimi pośladkami - dzięki temu uzyskasz przodopochylenie miednicy - pomyśl o skierowaniu pępka do przodu bez wypinania brzucha). Pamiętaj, aby co 20 min wstać i poruszać się przez 2 min (generalnie na 60 min 6 min w ruchu) w celu zmniejszenia sztywności mięśni i poprawy krążenia krwi w tkankach.

zdj.16 Prawidłowa pozycja siedząca bez podparcia pleców

Tu dla kontrastu zamieszczam nieprawidłową pozycję siedzącą, w której plecy przypominają wygięty łuk. Jak widzisz lędźwie są wypukłe (tego nie wolno Ci zrobić po operacji kręgosłupa), a całe ciało zwieszone w przód. Na pewno widzisz też różnice w ustawieniu barków i głowy porównując oba zdjęcia (co jak się domyślasz też ma szkodliwe reperkusje). Lista negatywnych zjawisk takiej pozycji jest długa dlatego napisze o tym jeszcze nie raz na moim blogu.

zdj.17 Nieprawidłowa pozycja siedząca bez podparcia pleców.

Jakiego ciężaru przedmioty można dźwigać tuż po operacji kręgosłupa ?

W okresie do 3 miesięcy od wykonanej operacji kręgosłupa lędźwiowego unikaj podnoszenia cięższych przedmiotów niż 5 kg. Dlaczego? po prostu mi zaufaj (chodzi tu o czas gojenia tkanek i ich osłabionej w tym okresie odporności mechanicznej). Pamiętaj o poprawnej technice podczas podnoszenia (patrz zdj.12 i 13).

Kiedy znikną objawy bólowe z przed operacji ?

Jeżeli wszystko poszło dobrze, a operacja była wykonana po dobrze postawionej diagnozie poprawa powinna być natychmiastowa. Uczucie zmęczenia, obolałych tkanek będzie znikał z tygodnia na tydzień w zależności od wielkości problemu z przed operacji i skuteczności technik fizjoterapeuty prowadzącego. Do 2 miesięcy powinno być już naprawdę dobrze.

Jak długo utrzymywać się może uczucie drętwienia i mrowienia w kończynach dolnych ?

Ten objaw również powinien systematycznie znikać. W prawidłowych warunkach i większości przypadków ustępują w 3 do 6 miesięcy od operacji.

Czy po operacji uczcie osłabionego dotyku i siła nogi wrócą do normy ?

To zależy od wielkości ucisku struktur nerwowych z przed operacji, czasu ucisku tkanki nerwowej (jej niedokrwienia i niedotlenienia) i tego jak przebiegała operacja (czy nie miała komplikacji). W wielu przypadkach do 6 miesięcy od operacji wszystko wraca do normy. Jeżeli do upłynięcia roku od operacji czucie dotyku, siła i odruchy ścięgniste (to te które uzyskuje się za pomocą uderzania młotka neurologicznego) nie wrócą do normy to najprawdopodobniej tak już pozostanie. Według niektórych opinii ten stan może trwać do 2 lat (z mojego doświadczenia rzadko tak bywa).

Czy można jeździć autem po operacji kręgosłupa ?

Tuż po operacji tylko jako pasażer i to z oparciem fotela ustawionym na 45'. Kąt zgięcia w biodrze ma wtedy około 135' w tej pozycji niwelujesz praktycznie skutki prostopadle działającej grawitacji i pionowego obciążenia kręgosłupa (pozycja przypomina ułożenie ciała na kozetce u psychologa) czyli siłą rzeczy jest to miejsce pasażera z przodu.

Za kierownicą możesz usiąść dopiero kiedy kręgosłup się zagoi, a mięśnie tułowia będą na przyzwoitym poziomie (przy prowadzeniu auta pracujemy mocno zginaczami bioder, a jeden z najsilniejszych ich przedstawicieli przyczepia się na przedniej stronie kręgosłupa lędźwiowego co wywiera dodatkowe siły na lędźwie - w świeży stanie nie jest to wskazane). No niestety nie wcześniej niż 3 do 4 miesięcy od operacji jeśli ma to być bezpieczne. Na krótkich odcinkach (do 30 min) czasami pozwalam pacjentom na prowadzenie auta szybciej (zleży to od operacji oraz stanu pacjenta).

Kiedy po operacji kręgosłupa można wrócić bezpiecznie do pracy ?

To zależy jakiego rodzaju pracę wykonujesz. Jeżeli jest to praca siedząca, a prawidłowa pozycja ciała w tej pozycji jest Ci już dobrze znana to powrót do pracy w niepełnym wymiarze godzinowym jest możliwy stosunkowo szybko (jest to w dużej mierze uwarunkowane samopoczuciem pacjenta). Jeżeli jesteś po operacji kręgosłupa to zachęcam przeorganizowanie miejsca pracy na pracę stojącą jeśli to możliwe. Zwykle pacjenci wracają do pracy na pełen etat po 4 miesiącach w przypadku pracy biurowej, po ówczesnym przeorganizowaniu miejsca siedzącego. Przy zawodach charakteryzujących się pracą fizyczną bezpieczniej jest poczekać do upłynięciu 5 miesięcy (w przypadku sumiennego trenowania mm. tułowia).

Kiedy można wrócić do uprawiania sportu ?

Tak naprawdę zależy to od tego po jakiego typu operacji jesteś. Część sportów zupełnie się nie nadają do bezpiecznego uprawiania po operacji kręgosłupa, a część można wykonywać z szczególnym uwzględnieniem pewnych poprawek i pilnując nienagannej techniki ruchu. Do 3 miesięcy od wykonania operacji pacjenci wykonują ćwiczenia domowe wzmacniające mięśnie tułowia (są to w większości ćwiczenia w niskich pozycjach z zwróceniem uwagi na stabilny tułów, aby uszanować czas gojenia tkanek - kilka propozycji na ten okres znajdziesz w zakładce " strefa pacjenta"/ "ćwiczenia wzmacniające kręgosłup lędźwiowy").

Po takim czasie w przypadku pacjentów po operacji bez zastosowania implantów powinno się zadbać o pełną ruchomość zoperowanego odcinka kręgosłupa, po czym można rozpocząć ćwiczenia dedykowane pod daną dyscyplinę sportową co zwykle trwa 2 do 3 miesięcy, aby bezpiecznie wrócić do sportu (reasumując: najszybszy możliwy bezpieczny powrót do sportu po operacji to zwykle 6 miesięcy) - stopień zaawansowania uprawianej dyscypliny też nie jest tu bez znaczenia.

Kiedy po operacji kręgosłupa lędźwiowego można uprawiać sex ?

Przez pierwsze 2 tygodnie goi się rana na skórze pleców (zwykle zasklepia się koło 9 tego dnia). Bywa, że rana nie chce się goić (zauważysz wtedy, że coś się z niej sączy jeszcze przez jakiś czas) wtedy trwa to dłużej. Operowany dysk goi się z kolei zwykle w 6 tygodni (zakładając, że w tym czasie operowany segment przebywał w dozwolonych pozycjach). Uszanuj te czasy gojenia zanim pomyślisz o seksie. Oczywiście seks to bardzo niejednoznaczna aktywność ruchowa, dlatego pewne pozycję nie będą w późniejszym czasie problemem, a inne będą absolutnie przeciwwskazane. Niepoprawni optymiści przytaczają fakt, że przecież Hindusi pokazali światu wiele lat temu na ile sposobów można się kochać dlatego opcji jest naprawdę sporo. No niby tak, ale pamiętaj jednak, że ruchy miednicy wymuszają naprzemienny wyprost i zgięcie kręgosłupa lędźwiowego, a zaokrąglanie lędźwi jest w czasie gojenia tanek przeciwwskazane (w przypadku operacji stabilizacji nawet później). Jeżeli z jakiegoś powodu nie uszanujesz zalecanego czasu celibatu nie dociążaj początkowo swojego ciała dodatkowym ciężarem osoby towarzyszącej i nie bądź w tym czasie stroną dominującą.

Po powrocie zaczynaj ostrożnie i bez szaleństw, a powinno być ok. Jeśli masz wątpliwości co do bezpieczeństwa wybranej przez Ciebie pozycji zgłoś się do swojego fizjoterapeuty, aby omówić aspekty techniczne.

Jak ćwiczyć po operacji kręgosłupa lędźwiowego?

Kliknij poniższy link aby obejrzeć moją propozycję na pierwsze dni po operacji :

https://www.youtube.com/watch?v=7M4WkBHtgBw&t=192s